Bahar Yorgunluğu

Bahar Yorgunluğu Nedir?

Bahar yorgunluğu, baharın gelmesiyle birlikte kişide başlayan halsizlik, isteksizlik, sabah uyuyup uyanınca kendisini dinç hissetmeme durumuna verilen addır.
Bazen baş ağrısı, eklemlerde ağrı da semptomlara eklenebilir. Genellikle Mart ortasında başlar ve Nisan ortasına kadar sürer. Bahar yorgunluğunun toplumun % 10 kesimini etkilediği düşünülmektedir. Bu aslında tanımlanmış bir hastalık değildir, mevsim değişikliğiyle ortaya çıktığı düşünülen bir fenomen olarak ele alınabilir.
Bahar yorgunluğunun sebebi tam belli değildir, ancak hormonlara bağlı olarak geliştiği yönünde bir takım bulgular vardır.

Bahar Yorgunluğu Nedenleri Nelerdir?

Melatonin, beyinde bulunan pineal bezden, karanlık olduğu zaman salgılanan bir hormondur. Sonuçta gece olduğu zaman melatonin salgısı başlar, gündüz salgılanma durur.
Melatonin sayesinde vücudun gece gündüz farklılıklarına uyum sağlaması düzenlenir. Uykunun gelmesi, sağlıklı bir şekilde devam etmesinde melatoninin rolü vardır. Bu temel görevin yanı sıra vücut ısısının azalmasına katkı sağlayarak da bioritmin düzenlenmesine etki yapar. Ayrıca antioksidan özelliği de vardır.
Normalde karanlık çökmeye başlayınca, özellikle de saat 21’den itibaren melatonin salgılanmaya başlar, 02-04 arasında en fazla salgıla olur ve sabah günün ışımasıyla salgısı durur. Kış boyunca günler kısa, geceler uzun olduğu için melatonin hormonu daha uzun süreli salgılanır. Günlerin uzamasıyla doğru orantılı olarak, melatonin salgılanmasında azalma başlar. Melatonindeki bu azalmanın bahar yorgunluğu ile ilgisi olabileceği düşünülmekle beraber, kesin deliller yoktur.
Ancak, Finlandiyalı araştırmacı Paakkonen’in yakınlarda yaptığı bir çalışmada, kış ve yaz sezonuna göre melatonin hormonunun kış aylarında daha yüksek olduğu ve bu dönemde, kişilerin daha dinç ve basit hafıza işlemlerinde hatasızlık oranının daha yüksek olduğu gösterilmiştir.
Bahar yorgunluğundan sorumlu olduğu düşünülen diğer bir hormonda boyundaki tiroid bezinden salgılanan tiroid hormonlarıdır. Tiroid hormonları vücudun motor hormonlarındandır ve vücuttaki düzeyinde bozulma olduğu zaman tüm sistemler etkilenebilir. Yine tiroid hormonlarının salgılanması da mevsimsel değişkenlik gösterebilir. Bunun nedeni şöyle açıklanabilir. Tiroid bezinde tiroid hormonlarının üretilmesi ve salgılanması, beyindeki hipofiz bezinden salgılanan Tiroid Stimulan Hormonun (TSH) kontrolü altındadır. Bu hormon da kış döneminde daha yoğun salgılanır, baharın gelmesiyle salgılanmasında azalma olur. Bunun sonucunda tiroid hormonlarında azalma oluşur ve kişide yorgunluk, halsizlik ve negatif ruh hali gelişebilir.
Bahar yorgunluğunda etkisi olabilecek bir başka neden de D vitamini eksikliğidir. D vitamini vücutta pek çok kimyasal olayın gerçekleşmesinde öncü maddelerden birisidir ve temel kaynağı ciltle direkt temas eden güneş ışığıdır.
Kapalı ortamlar, hatta cam bile bu direkt teması engelleyebilir. Bunun yanı sıra kış aylarında azalan güneş ışığı ve kapalı havalar en önemli D vitamini kaynağını yani güneşi engellemektedir.
Bu nedenle vücutta D vitaminin en yüksek olduğu dönem Eylül ayı, en düşük olduğu dönemse Mart ayıdır. D vitamini eksikliğinde halsizlik, yorgunluk yanı sıra terleme artışı, sırt ve eklem ağrıları görülebileceği unutulmamalıdır.
Yapılan son çalışmalar ideal seviyede D vitamin düzeyinin 30 nmol/L ve üzerinde olmasını önermektedir. Bahar yorgunluğunun gelişiminde genetik faktörler, allerjik bir bünyeye sahip olma ve polenlerin ortaya çıkmasıyla başlayan duyarlılık, kış döneminde değişen beslenme alışkanlıkları ve hareketsizlik sonucu metabolik dengenin kış döneminin sonunda bozulması da rol oynayabilir.

Bahar Yorgunluğu İle Nasıl Mücadele Edilir?

Bahar yorgunluğunun, genellikle, ilerleyen günler içinde kendiliğinden düzelmesi beklenir. Burada, vücudun mevsimsel değişkenlik gösteren melatonin ve TSH hormonlarındaki dengeye uyum sağlaması önemli rol oynar.
Ayrıca, strese cevap hormonları olarak bilinen ve büyük çoğunlukla böbrek üstü bezinden salgılanan glukokortikoid hormonu ve katekolamin hormonlarının bahardan yaza doğru gittikçe etkinliğinin artması önemli etkendir. Bu hormonların düzeyi haziran ayında en iyi seviyesine ulaşır ve bahar yorgunluğunun giderilmesinde önemli katkısı vardır.
Ağır olmayan, hafif-orta düzeyde yapılan fiziksel aktivite, bu etkinin oluşmasında yardımcı bir faktör olarak karşımıza çıkar. Bu nedenle, bahar yorgunluğunu gidermek için fiziksel aktiviteyi artırmak önem kazanır. Ancak egzersizin dozu iyi ayarlanmalıdır. Ağır egzersiz ters etkiyle glukokortikoid ve katekolaminlerin düzeyini olumsuz etkiler ve yorgunluğun artmasına neden olabilir. Bahar yorgunluğunun düzelmesi için, beslenmede vitamin ve mineral katkılarının artırılması önerilmektedir.
Özellikle kişinin kendisini kötü hissettiği günlerde doğal yoldan alınan vitamin ve mineral katkılarının yanı sıra multivitamin preperatları da kullanılabilir. Ciddi durumlarda melatonin verilmesini önerenler olmasına karşın etkinliği tam olarak ispatlanamamıştır. Bu nedenle kişinin yorgunluk açısından değerlendirilmesi sonrasında doktor kontrolünde verilebilen melatonin de tedavi seçenekleri arasındadır.
Dingin günler dileğimle…

Bu konuya dair bir sorunuz varsa siz de uzmanlarımıza 7/24 Soru sorabilirsiniz.Soru sormak için tıklayın.